Przyczynek do polskich kryminałów

Przyznam szczerze, że jeszcze do niedawna z zasady nie czytałam polskiej literatury, a już polskich kryminałów – broń Boże. Być może jest to skrzywienie spowodowane czytaniem przez 6 lat tylko polskich lektur, szczególnie pozytywistycznych powieści – co za dużo, to niestrawne. W ubiegłym roku pierwszy raz sięgnęłam po rodzima prozę kryminalną – najpierw po książki Marka Krajewskiego, a ostatnio – Tomasza Konatkowskiego. I przeżyłam olbrzymie – pozytywne! – zaskoczenie.

Pierwszy tom przygód komisarza Adama Nowaka, bohatera książek pana Konatkowskiego, nosi tytuł „Przystanek śmierć”. Rzecz dzieje się we współczesnej Warszawie, w której to Warszawie ktoś seryjnie morduje ludzi w tramwajach i na przystankach. Wspomniany komisarz rozpoczyna śledztwo, w trakcie którego nie tylko dowiadujemy się, kto zabił, ale również jakie problemy targają stolicą, jak również szereg ciekawostek odnośnie tramwajów warszawskich (wiedzieliście, ze w Wawie są dwa oddzielne przedsiębiorstwa zajmujące się odpowiednio tramwajami i autobusami?) i historii miasta w ogóle. A całość bardzo polska – w najlepszym sensie.

Kiedy tom pierwszy był bardzo polski, tedy tom drugi „Wilcza wyspa”, jest już bardziej… skandynawski. Autor nie tylko wprowadza na scenę szwedzkiego bohatera i wspomina o, skąd inąd dobrze znanym Wallanderze, ale przede wszystkim rysuje atmosferę rodem ze szwedzkiego kryminału. Tym razem komisarz Nowak, chcąc rozwiązać zagadkę morderstwa młodego Szweda, otrze się o przestępczość zorganizowaną i gospodarczą. W „Przystanku” był kryminałem „prywatnym”, „Wilcza wyspa jest „publicznym” – w pierwszym przyczyny przestępczości leżały w osobistych cechach ludzi, w drugim korzenie przestępczości wyrastają z danej sytuacji politycznej i ekonomicznej, która pozwala wyrosnąć pewnym typom gangów i żerować na zwykłych obywatelach.

Bardzo mi się podoba, że te dwie książki prezentują tak różne typy kryminałów. Widać, ze autor nie popada w schemat, wciąż stawia przed swoim bohaterem nowe wyzwania, a przedstawianie różnych typów przestępczości sprawia, że obraz kryminalny Warszawy jest bardziej realistyczny.
W tych książkach spodobał mi się również obraz polskiego wielkiego miasta. Warszawa z książek Tomasza Konatkowskiego to nie tylko parę ulic wspomnianych w przelocie w trakcie fabuły. To Warszawa żywa, pełna remontów, zmieniająca się z dnia na dzień, gdzie polityka odgrywa swoją faktyczną rolę, gdzie ścierają się kibice dwóch konkurencyjnych klubów piłkarskich, gdzie ludzie na pytanie „Skąd jesteś?” zamiast „Z Warszawy”  odpowiadają „Z Mokotowa”, „Z Pragi”. Autor nie umieścił swoich bohaterów w anonimowym mieście Warszawa, ale w prawdziwym, i zadbał o to, by była to Warszawa autentyczna do bólu – taki a taki prezydent miasta, taki a taki problem lokalny, taki a taki nowy budynek przesłonił panoramę, a tramwaj 4 znów wrócił na swoją starą trasę. A taką Warszawę, a nie Warszawę „naj”, nawet krakus polubi.

Moja ocena obu: 5/6