Nowy straszny świat

Jak już kiedyś pisałam, trudno napisać coś mądrego i nowego o książce, o której napisano już wszystko. Dlatego zamieszczam tutaj kolejny post z cyklu „moje wolne refleksje bez ładu i składu” licząc, że uda mi się zainteresować tych z was, którzy jeszcze z Aldousem Huxley’em nie mieli do czynienia.

Nowy wspaniały świat to druga antyutopia, którą zdarzyło mi się przeczytać. Pierwszą był Rok 1984 Orwella, którym zaznajomiłam się wiele lat temu, mimo to wciąż pamiętam, jak olbrzymie wrażenie na mnie zrobił. Dlatego siłą rzeczy nie mogłam się powstrzymać by przy lekturze Huxley’a nie porównywać stworzonego przez niego świata do tego orwellowskiego.

Przede wszystkim z zaskoczeniem odkryłam, że Nowy wspaniały świat został opublikowany na długo przez Rokiem 1984 – były to odpowiednio lata 1932 i 1949 (dane pochodzą z Wikipedii), gdyż zawsze to Orwella kojarzyłam z twórcą gatunku. W obu powieściach poznajemy społeczeństwa przyszłości, których członkowie nie tylko mają sposobność korzystania z wygód, jakie przyniosła im nauka, ale które jako takie są z góry zaprojektowane, by stłamsić jednostkę i wskazać na społeczność jako najwyższe dobro. Przy czym u Orwella ludzie byli stale śledzeni, inwigilowani, nawet gdy byli sami, to tak naprawdę sami nie byli. U Huxley’a pozornie każdy jest wolny, nikt nikogo nie śledzi. Nie ma obowiązku meldowania się władzom, nie ma wszechobecnych zakazów, właściwie dozwolone jest wszystko, na co ma się ochotę. Cóż z tego, skoro zadbano, by właśnie te ochoty były stricte zaprojektowane?

Autor, tworząc społeczeństwo przyszłości, tak naprawdę porusza niezwykle ważne tematy, pod kołderką ciekawej powieści SF każe się czytelnikowi zastanowić, czy to, do czego ludzkość dąży, dążyła i dążyć będzie, byłoby tak naprawdę szczęściem. Bo niby każdy z nas w pewnych chwilach marzy, jak dobrze byłoby, gdyby nie było chorób, śmierci, samotności, moralnych dylematów. Ale Huxley pokazuje, jak straszne i puste jest życie bez smutku po stracie najbliższych czy bez złamanych serc.

W Nowym wspaniałym świecie te wszystkie kwestie podane są przez zaprzeczenie – autor usunął z życia stworzonych przez siebie ludzi wszystkie troski, nieprzyjemności, kłopoty. Każdy element naszego życia, który rodził negatywne emocje, został przebudowany tak, aby nie rodzić żadnych.  I wtedy okazuje się, że nic z tego życia nie pozostaje. Ten nowy wspaniały świat powinien być ucieleśnieniem naszych marzeń, a jednak przeraża. Przeraża tym bardziej, że powoli zaczynamy w nim żyć. To, co dla czytelnika w 1932 roku było sferą bardzo odległego gdybania, dla nas jest już niestety codziennością – czytając tą powieść, z zaskoczeniem odkryjecie wiele znajomych wynalazków.

Fascynująca wierzchnia warstwa powieści i ukryte pod nią małe wielkie prawdy przekonują mnie, że miałam do czynienia z Literaturą przez duże L. Zdecydowanie jest to książka, do której będę w życiu wracać.

Moja ocena: 5,5/6

Aldous Huxley Nowy wspaniały świat

Tłum. Bogdan Baran

Wyd. Muza

Warszawa 2010

Książka przeczytana w ramach listopadowej Trójki e-pik oraz wyzwania Z półki.