Harry Potter. Po prostu Harry Potter

Średnio raz w roku odświeżam swoją pamięć i ponownie czytam wszystkie części Harrego Pottera oraz, oczywiście, oglądam filmy. Przy czym przez ostatnie kilka lat czytałam te książki wybiórczo, skacząc do swoich ulubionych scen. Po latach postanowiłam przeczytać je ponownie DOKŁADNIE, od deski do deski. Zrobiłam sobie tym samym wyprawę do przeszłości, i jednocześnie odzyskałam wenę do działania.

Nie będę tu oczywiście zamieszczać recenzji Harrego Pottera i Kamienia Filozoficznego. Chyba wszyscy już wiedzą, o czym jest ta książka, kto miał przeczytać, przeczytał, kto nie chce, tego się przecież już nie zmusi. Mnie osobiście powieści Rowling inspirowały odkąd je przeczytałam. W klasie maturalnej zrobiłam na jego temat prezentację, na studiach napisałam esej. I pomyślałam sobie, że skorzystam z faktu, iż jestem „na świeżo” po lekturze i opowiem wam o paru kwestiach związanych z tymi powieściami.

Na początek, trochę luźnych przemyśleń po przeczytaniu książki: wciąż mnie bawi. To chyba najważniejsze, że mimo tak dogłębnej znajomości fabuły pewne sytuacje i teksty wciąż wywołują uśmiech na twarzy. Podczas czytania towarzyszyły mi też inne emocje, te same, które odczuwałam w gimnazjum, pierwszy raz czytając Pottera. Zawsze też, gdy czytam te powieści, odkrywam coś nowego, szczegół, który do tej pory mi umknął. Oczywiście znajomość treści dalszych tomów sprawia, że odbiór jest inny niż wtedy, na początku – same rzucają się w oczy kwestie, które wypłyną później, w drugim, piątym, siódmym tomie. Niesamowitą przygodą jest śledzić te szczegóły, rzeczy, sytuacje, osoby, kiedy już wiemy, jak cała historia się zakończy. Ale też z zaskoczeniem odkryłam, jak bardzo film różni się od książki – po latach te różnice zatarły mi się w pamięci, dlatego szereg wydarzeń było dla mnie znowu zaskoczeniem.

Seria o Harrym Potterze zyskała od początku tylu zwolenników co przeciwników. Co ciekawe, największymi wrogami okazały się środowiska katolickie, których przedstawiciele nieraz wprost stwierdzali, że książki nie czytali, ale główny bohater nie chodzi do Kocioła i używa (!) czarnej magii, więc książka powinna być zakazana. Jednak, po przyjrzeniu się głównemu bohaterowi, odkrywamy, że tak naprawdę Potter to nic nowego. Znany antropolog Joseph Campbell w swojej książce Bohater o tysiącu twarzy podaje główne etapy życia bohatera, ilustrując je przykładami z legend i mitów z całego świata. Okazuje się, że obok Edypa, króla Artura czy Odyseusza, również Harry przechodził przez te same etapy. Skracając tekst na potrzeby tego posta, wyglądało to mniej więcej tak: bohater jest sierotą, nie zna swoich rodziców, czasem nawet nie wie, kim jest; dowiaduje się, że ma szczególną moc, zostaje wystawiony na liczne próby, przechodzi płynnie do innego, magicznego świata, by znów powrócić, z wyprawy wraca odmieniony. Campbell nazywa te etapy Wyjściem, Inicjacją i Powrotem. Jest też masa kwestii podocznych: spotkanie wielkiego czarodzieja (Dumbledore od samego początku przypominał Merlina czy Gandalfa), przyjaciół, którzy stworzą drużynę bohatera, smoka, którego należy pokonać, bohater często też symbolicznie umiera, by się odrodzić. Po pokonaniu zła bohater wraca do poprzedniego świata, gdzie ma problem z dostosowaniem się, nikt nie rozumie jego przeżyć. Przez te i podobne etapy Harry przechodzi na równi z postaciami stworzonymi w kulturze europejskiej, ale i np. azjatyckiej. To czyni go bohaterem uniwersalnym. Dlatego ci , którzy chcą spalić książki o Potterze na stosie, powinni również mit o Edypie i legendę o królu Arturze wpisać do Działu Ksiąg Zakazanych. Bo to w gruncie rzeczy ta sama historia.

Nie wielu też zdaje sobie sprawę, że Rowling wykonała tytaniczną pracę, umieszczając w swoim świecie tak wiele elementów bajkowych, i to nie tylko tych najbardziej znanych, jak różdżka czy smok, ale i takich, które pojawiają się z zupełnie nieraz zapomnianych legendach.  Animagowie (czarodzieje zmieniający się z zwierzęta) pojawiają się w mitologii celtyckiej oraz w opowieściach rdzennych mieszkańców Ameryki. Boginy znane są w USA jako bogeys, Szkocji jako bogle, a w Niemczech jako Boggelmann – zawsze jako zgnębione dusze, lub dokuczliwe domowe duszki. Chochliki kornwalijskie  naprawdę występują w opowieściach popularnych w Konwalii, ale tam zwane są pixies. Najbardziej lubią tańczyć w świetle księżyca i zwodzić podróżujących na manowce. Z kolei druzgotki pojawiają się w legendach z Yorkshire w Anglii. W legendach tych są to wodne demony.  Gryfy pochodzą z Indii. Jednorożce – z Mezopotamii, Chin i Indii. Kappy z Japonii. A imię sowy Harrego, Hedwigi? Rowling przyznała, że wzięła je od imienia… św. Jadwigi Śląskiej.  Czytając uważnie Harrego Pottera można nauczyć się wiele o baśniach, legendach i mitach wielu kultur, od Grecji i Rzymu poczynając, a kończąc na Indianach czy kulturach Dalekiego Wschodu.

Mam nadzieję, że dowiedzieliście się czegoś nowego. Może zmobilizowałam was też do przyjrzenia się swoim ulubionym książkom pod takim właśnie kątem?

A wy macie powieść, do której wracacie regularnie, zwłaszcza w czasie chandry i spadku chęci do działania?

Przy pisaniu tego posta korzystałam z :

Bohater o tysiącu twarzy – Joseph Campbell, Wyd. Zysk i sp., Poznań 1997

Magiczne światy Harrego Pottera – David Colbert, Wyd. Albatros, Warszawa 2002

Oraz oczywiście

Harry Potter i Kamień filozoficzny – J. K. Rowling, Wyd. Media Rodzina, Poznań 2000