Podróże z Ryszardem Kapuścińskim

Chyba największy zachwyt związany z Kapuścińskim przeżyłam w pociągu relacji Montserrat – Barcelona. Pociąg oczywiście pełen turystów, hiszpańskich i zagranicznych. Po jednej stronie przejścia – trójka Polaków, po drugiej Francuzi i Hiszpanie, między nami rozwrzeszczana grupa nastolatków z Niemiec, ale o wyglądzie typowo tureckim.  Pasażerowie coraz to spoglądają na zegarki, czy długo jeszcze będą musieli wysłuchiwać tych wrzasków? A może Niemcy wysiądą wcześniej? Niektórzy próbują spać, jeden z Hiszpanów natomiast pogrążony jest w lekturze. Co można czytać z takim zapałem, że nawet decybele wydobywające się z gardeł naszych zachodnich sąsiadów nie były w stanie oderwać go od lektury? Podróże z Herodotem Ryszarda Kapuścińskiego, przekład kataloński. Trudno o lepszy komentarz do sytuacji w pociągu!

Podróże z Ryszardem Kapuścińskim to zbiór wspomnień o pisarzu i jego książkach, nietypowo stworzony przez jego tłumaczy. Czemu nietypowo? Bo mimo, iż w tym temacie coraz więcej się mówi, to wciąż tłumacz stoi gdzieś w cieniu, a jego starania są niedostrzegane i niedocenianie. Daleko szukać nie trzeba – na tym blogu chyba jeszcze nigdy nie pojawiła się wzmianka o tłumaczu – ale od dziś się to zmieni!

Tłumacze Kapuścińskiego okazują się na kartach tej książki nie mniej barwni niż sam autor. Nie wiem, czy to jego literatura tak się im udzieliła, czy też wyzwanie tłumaczenia jego książek mogły podjąć się tylko osoby bratnie z nim duchem. Fakt, że opowieści z frontu tłumaczenia Cesarza, Imperium, Podróży z Herodotem i innych zaciekawiają na równi z opowieściami Mistrza z wypraw do państw pogrążonych w wojnie. W swoich tekstach dotykają różnych tematów, kwestii, problemów – opowiadają, co najtrudniej było przetłumaczyć, ale i wspominają o trudnościach stających na drodze do publikacji tych tłumaczeń. I to nie tylko w krajach byłych (ówczesnych) demoludów, ale i na Zachodzie. Bo kto w USA będzie chciał czytać reportaż napisany przez Polaka, który traktuje o Etiopii? Autorzy piszą tez o swoich spotkaniach z pisarzem, o tych pierwszych i o dalszych, pielęgnujących wieloletnie przyjaźnie. Niektórzy pisali o Mistrzu, inni o człowieku. Wielu wspomina też jego małżonkę, Alicję.  I, co ciekawe, większość z tych opowieści zahaczała o Kraków.

Można by pisać długo o tej książce, jak i o samych dziełach Kapuścińskiego. Ale najlepiej przeczytać ją samemu, w zaciszu domowym czy w zatłoczonym autobusie. Bo do Kapuścińskiego zachęcać nie trzeba, do tego tłumaczy – tak. Bo warto.  Ja swoje Podróże z Herodotem odbyłam dzięki uprzejmości przyjaciół, za co dziękuję z tego miejsca.

PS Właściwie przed przeczytaniem tej książki jedyne, co zwróciło moją uwagę na temat tłumaczeń, to blog Agnieszki, która zamieściła kilka nieprzetłumaczalnych słów niemieckich i dała nam jasno do zrozumienia, jakie wojny musi prowadzić każdego dnia. Drugi tłumacz, który zaznaczył swoją obecność, to Andrzej Polkowski, tłumacz Harrego Pottera, który na końcu każdego tomu zamieszczał „Krótki poradnik dla dociekliwych”, gdzie wyjaśniał, skąd takie a nie inne nazwy własne w powieści i jak ciężko było je przetłumaczyć. Przed obojgiem pragnę teraz dygnąć – kapelusze z głów!

Moja ocena: 6/6

Podróże z Ryszardem Kapuścińskim. Opowieści trzynastu tłumaczy.

Red. Bożena Dudko

Tłumaczy – multum :)

Wyd. Znak

Kraków 2007