Świąteczne książki

Święta to, oprócz obżarstwa i Kevina samego w domu również czas, kiedy możemy nadrobić zaległości w lekturze. Za oknem zimno, toteż za długo nie da się spacerować, siedzenie od 9 rano do 10 wieczorem z rodziną może się skończyć wielką awanturą (przyznajmy, kochamy się, ale 13 godzin razem może wykończyć każdą rodzinę), pracować nie wolno, a w TV leci to samo od dwudziestu lat.

Osobiście zdarzało mi się czytać naprawdę różne rzeczy w czasie Świąt, i przez wiele lat nie dobierałam sobie specjalnie lektur na ten konkretny czas. Jednak przez lata zauważyłam pewien trend, który z czasem się nasilił – jeśli w Boże Narodzenie nie czytam tego, co akurat dostałam pod choinkę, naturalnie grawituję w kierunku dwóch rodzajów książek: tych o tematyce bożonarodzeniowej i zimowej lub klasyki. Gdybyście zatem poszukiwali inspiracji w swoich poszukiwaniach czegoś do czytania w czasie wolnym, pozwolę sobie polecić parę tytułów, które oscylują wokół tych dwóch rodzajów, i które w większości sama czytałam w czasie Świąt.

Książką, która łączy dwie wyżej wymienione grupy, jest oczywiście Opowieść wigilijna Charlesa Dickensa. Znana nam wszystkim z filmowych wersji, warta jest jednak przeczytania, w oryginale czy tłumaczeniu. Klasyczny klimat towarzyszący wszystkim książkom tego autora, plus coś na zastanowienie się, plus dobre  zakończenie. Czegóż chcieć więcej?

Dla wielbicieli kryminałów mam kilka tytułów, które łączą zbrodnię ze świątecznym nastrojem (połączenie, że mucha nie siada, co nie?). Na czele stoją dwie pozycje autorstwa królowej kryminału, Agathy Christie: Morderstwo w Boże Narodzenie i Tajemnica gwiazdkowego puddingu. Pierwsza to powieść, druga – zbiór opowiadań, które łączy przede wszystkim osoba mojego ulubionego detektywa – Herkulesa Poirot, oraz kunsztownie opracowana zbrodnia w świątecznych dekoracjach. Inną warta polecenia pozycją o bardzo podobnym charakterze jest Zajazd Jerozolima Marthy Grimes. Ta amerykańska autorka tworzy bardziej brytyjskie kryminały niż niejeden Brytol. Wiejska rezydencja, odcięta od świata przez śnieżycę, i trup. Nie brzmi to jak klasyka? Ale jaka! Anglicy w ogóle lubią zabijać na Święta, bo i kolejna warta uwzględnienia książka – Frost i Boże Narodzenie R. D. Wingfielda zabiera czytelnika do malej angielskiej miejscowości, gdzie pod pierzyną śniegu i dobrego wychowania czają się upiory. Na koniec tej kawalkady najsłynniejsza chyba autorka na świecie, J. K. Rowling, pod pseudonimem Gilberta Galbrighta napisała powieść Wołanie kukułki. Tutaj sytuacja trochę naciągana – tylko do morderstwa dochodzi, gdy na chodnikach leży śnieg, jednak śledztwo rozciąga się już na dalsze, nie zimowe miesiące.

Ale nie tylko Anglicy, jak wiemy, lubią mordować. Również Szwedzi, a może nawet w szczególności oni, kojarzą się nam z mrocznymi kryminałami, lodem, zimnem…  Na pewno na zimowy okres mogę polecić powieść Anny Jansson Kruchy lód, chociaż naprawdę przykra tematyka podejrzeń o molestowanie uczniów przez nauczycieli karze się zastanowić, czy nie lepiej odłożyć tą lekturę na po Świętach. Na pewno sympatyczniejsza pod tym względem jest Księżniczka z lodu Camilli Lackberg, bodajże najpopularniejszej szwedzkiej autorki kryminałów. Chociaż mamy tu tradycyjne skandynawskie smaki, bo jednak książka ta bardziej przypomina atmosferą swoich brytyjskich odpowiedników. Możemy również zaszaleć i przenieść się nie tylko do ośnieżonego kraju naszych sąsiadów przez morze, ale i powędrować na jego północny kraniec, do Kiruny, i wraz z bohaterką Burzysłonecznej spróbować rozwikłać zagadkę rytualnego mordu na przywódcy lokalnego kościoła.

Święta to ze wszech miar magiczny okres, dlatego wtedy, jak nigdy indziej w całym roku, chętnie sięgam po fantastykę. Światełka, mrok za oknem, przy odrobinie szczęścia śnieg pokrywający powoli okolicę – czyż nie łatwiej wtedy uwierzyć w elfy, czarodziejów, a nawet gadające bobry? Chyba żadna książka tak nie wpisuje się w ten nastrój, żadna nie przynosi swoim zakończeniem takiego ciepła i jednocześnie tęsknoty, jak Lew, czarownica i stara szafa C.S. Lewisa – pierwszy tom Opowieści z Narnii. Jakże straszna wizja – wieczna zima, ale żadnego Bożego Narodzenia… I jak niewielka z pozoru dawka dobra potrafi zwalczyć złą czarownicę. Innym cyklem, który nieodmiennie towarzyszy mi w tym magicznym okresie, to seria o Harrym Potterze. Piękne obrazy Wielkiej Sali Hogwartu przystrojonej na Święta i małej grupki czarodziejów, którzy nie mają dokąd pojechać… Albo rodzinne Święta przy Grimmaud Place. Albo w Norze… Ach, już nie mogę się doczekać! A mając w pamięci, iż właśnie w te Święta pożegnamy już chyba na dobre obraz Petera Jacksona, gdy udamy się do kin na ostatniego Hobbita, warto może sięgnąć po książkowy pierwowzór, by móc później z wyższością szeptać teatralnie „To nie tak było!”.

Ale chyba najoczywistszą, obok baśni, jest powieść obyczajowa. Taka, co i rozśmieszy, i wzruszy, i natchnie nadzieja na lepsze czasy, i pozwoli spojrzeć życzliwszym okiem na bliźniego. Taka jest książka Fannie Flagg Boże Narodzenie w Lost River, która może nie podobała mi się tak bardzo jak Smażone zielone pomidory tej autorki, ale do dziś kojarzy mi się przyjemnie. Podobnie Noelka, jedna z moich ulubionych powieści Małgorzaty Musierowicz. Bohaterka Elka przez przypadek staje się w Wigilię Aniołkiem i dzięki temu wygląda ze swojej pewnej siebie skorupy i widzi, ale naprawdę widzi, innych ludzi. No i cudny wiersz Williama Blake’a na zakończenie, może nie najbardziej wyrafinowany, ale jakże piękny – idealny na Boże Narodzenie.

Jak już wspomniałam, lubię też w Wigilię, po wielkim obżarstwie, oraz w Boże Narodzenie, po wielkim obżarstwie, zasiąść w fotelu z czymś niekoniecznie świątecznym w treści, i niekoniecznie świeżym jak pierniczki, ale na pewno sycącym duszę. Niektóre książki, mimo, iż napisane ponad 100 lat temu, wciąż, przemawiają do czytelnika tak jak wtedy, gdy zostały napisane. A czas świąteczny z definicji jest, hmmm, jakby poza czasem. Macie to wrażenie, jakby co roku 24. grudnia Czas stawał w miejscu, technologia traciła na znaczeniu, a wam łatwiej niż kiedykolwiek indziej wyobrazić sobie, że żyjecie w innym czasach, w innym miejscu, dawno, dawno temu… ja tak mam, a klasyczne powieści dodatkowo ułatwiają mi te podróże w czasie. Nie wiem, jak to jest, ale tutaj również prym wiodą Anglicy: przede wszystkim zaś Charles Dickens. Już o nim wspominałam, co nie? Poza Opowieścią wigilijną w Wigilię czytałam kiedyś Davida Copperfielda, zaś na tegoroczną planuję Opowieści o dwóch miastach. Również Oscar Wilde zasługuje na uwagę – nie tylko jego najsłynniejsze dzieło – Portert Doriana Graya, ale i opowiadania, jak moje ulubione – Upiór rodu Canterville’ów, najzabawniejsze opowiadanie, jakie kiedykolwiek czytałam. Jeśli jesteśmy przy humorze, to zdecydowanie warto rozważyć Trzechpanów w łódce nie licząc psa Jerome K. Jerome’a. Tak głośno w autobusie chyba jeszcze nigdy się nie śmiałam. Innym typem klasyki, który szczególnie przypadł mi do gustu na święta, to powieści Jane Austen, szczególnie Emma, oraz siostry Bronte – kiedyś w Boże Narodzenie przeczytałam AgnesGrey, zaś na tegoroczny okres świąteczny przygotowałam sobie Wichrowe wzgórza.

 

Trochę się rozpisałam. Tak naprawdę do końca nie wiem, co będę czytać w te Święta, wybór jest po prostu zbyt duży. Mam nadzieję, że zainspirowałam Was do znalezienia idealnej lektury na ten piękny czas. Ale przede wszystkim, mimo powyższego tekstu, nie zapomnijcie, że najważniejsze, by Święta spędzić w gronie najbliższych.