Raport z polskiej brzydoty

Już dawno się przekonałam, że najbardziej przerażające są reportaże zza płotu. Owszem, wojny, kataklizmy i poczynania narkotykowych karteli w Ameryce Południowej są straszne, ale nasze współczesne społeczeństwo jest już do tej straszności przyzwyczajone. Prawdziwy strach został oswojony. To, co budzi grozę dziś, przynajmniej we mnie, to patologie życia codziennego. Nie musi być krwawe, nie musi być śmiercionośne, nie musi to być nawet widoczne na pierwszy rzut oka. Przypadkowy przechodzeń, zapytany o to stwierdzi, że ludzie mają większe problemy na głowie – głód, wojny, kartele narkotykowe - niż takie pier..ły. A jednak to powoli, niczym zatruta woda, drąży codzienność, rodzi niechęć, frustrację, obniża satysfakcję z życia. Co to jest to To? Samowola najbogatszych, niekompetencja urzędników, szarość (czy może pstrokatość) blokowisk, brak planu na przyszłość, brak gustu, wszechobecne reklamy. Pier..ły? Może i tak, ale brak ładu przestrzennego i demokracja w dekoracjach powodują, że przez ostatnie dwadzieścia lat przerobiliśmy szary, popeerelowski krajobraz w landszafcik porównywalny z jeleniem na rykowisku.

Filip Springer opisał polską brzydotę i jej przyczyny – tak w skrócie można podsumować Wannę z kolumnadą. Przejechał Polskę wzdłuż i wszerz, dokładnie obejrzał koszmarki budowlane, kicz, brak ładu i składu, widoczki z tonami reklam na pierwszym planie, pobrodził w błocie na nowych osiedlach, zdefiniował na nowo pastele na starych blokowiskach. I maluje przerażający obraz. Bo mimo cudownych zamków, pałaców, starówek, mostów, teatrów, gór i łąk, w Polsce jest brzydko. Bo jeśli tylko nie zagląda tam turysta, nie warto się starać. Ma być dach na głową, a ten kawał betonu z wystającym drutem, póki nie przeszkadza, niech leży. A jeśli już coś się robi aby było ładniej, to maluje bloki z wielkiej płyty w kolory tęczy, przęstko za radą pani Bożenki z sekretariatu. Na środku wsi sadzi się rzymski pałac a gdzieś na Śląsku – piramidę, w imię demokratycznego „bo ludziom się to podoba”.

Jednak pod otoczką opisów szkaradztwa Springer pisze o rzeczach ważnych – samowolkach budowlanych, które na zawsze przekształcają górski krajobraz w niewiadomoco, o tym jak miasta wypięły się (dosłownie) na rzeki, i ile kosztuje samorządy brak, a ile posiadanie planu zagospodarowania przestrzennego. I  z tych obserwacji wysuwa się mocno depresyjny obraz tego, co wokół nas – braku pomysłu na siebie, na okolicę, na państwo. I można, owszem, powiedzieć, że to nie jest najważniejsze. Ale ten okoliczny krajobraz, to, co widzimy na co dzień za oknem – czy są to chaszcze wokół magazynu na peryferiach, czy blokowisko, czy bita droga poprzez nowoczesne osiedle – to wszystko kształtuje nasz sposób myślenia o sobie, o naszej przyszłości, o naszym społeczeństwie. O naszych perspektywach. Trudno, by były bogate, gdy za oknem prowizorka.  To zaś, co myślimy kształtuje to, co robimy. Sami sobie tworzymy przestrzeń, w której siłą rzeczy musi umrzeć kreatywność, dobry gust i pozytywny stosunek do świata. A potem zakładamy na Facebooku stronę – „Polska – przyjedź i narzekaj”.

To jest porządnie napisany reportaż. Czyta się to szybko i gładko, chociaż ze zgrozą. Aby nie być gołosłownym autor opatrzył tekst licznymi zdjęciami zrobionymi w całej Polsce: jest Warszawa, Wrocław i Łódź, ale i Michałowice, Piła i Bolesławiec. I każde z tych zdjęć wygląda znajomo, bo na takie „cuda” natykamy się na co dzień po drodze do szkoły czy pracy. Zapewniam was, że po lekturze Wanny z kolumnadą zaczniecie inaczej patrzeć na okolicę.

Moja ocena: 6/6

Filip Springer Wanna z kolumnadą

Wyd. Czarne

Wołowiec 2013