[Cracoviana] Podaj cegłę

Fot. J. Otrębska

 Jeszcze kilkanaście lat temu termin „Cegiełki wawelskie” znał każdy, jednak moje obserwacje na przestrzeni ostatnich 5 lat dowodzą, że traci on na znaczeniu i staje się powoli zapomnianym elementem krakowskiego krajobrazu. A przecież szczególnie dziś warto pamiętać o tysiącach osób, organizacji czy nawet miast, które własnym sumptem pomogły odbudować najważniejszy zabytek w Polsce.

Pomysłodawcą całego projektu był Adolf Szyszko-Bohusz, jeden z najważniejszych architektów w międzywojennym Krakowie i kierownik odbudowy Wawelu, zniszczonego najpierw potopem szwedzkim, potem rozbiorami, wreszcie I wojną światową. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku ważniejsze były wydatki niż odbudowa zamku, o którym już wiadomo było, że czasy jego politycznego znaczenia minęły. Szyszko-Bohusz zwrócił się zatem do społeczeństwa o pomoc finansową poprzez zakup tzw. „cegiełek krakowskich”. Kwoty z nich uzyskane służyły do  opłacenia tzw. dniówek konserwatorskich. Odzew był znaczny – 6330 osób, stowarzyszeń, szkół, cechów, miast i in. przyczynili się do przywrócenia Wawelowi dawnej chwały.

Źródło: jpilsudski.org

Szyszko-Bohusz obiecał uhonorować ofiarodawców umieszczeniem ich nazwisk i nazw na murze prowadzącym do Bramy Herbowej (główna brama prowadząca na Wawel od strony ul. Grodzkiej i Kanoniczej), jednak nie wszyscy się tam znaleźli – początkowo, w latach 1921 – 192, wmurowano jedynie 1800 cegiełek. Co więcej, w 1953 władze nakazały usunąć część cegiełek.  Dlatego obecnie w murze znajduje się tylko 750 cegiełek, pełna lista darczyńców znajduje się zaś w archiwach wawelskich. Znajdują się wśród nich znane nazwiska, jak na przykład Józef Piłsudzki, ale i miasta, jak Lwów, Wilno czy Drezno.

Tak też współcześnie odwiedzających Wawel witają od progu Ci, którym możliwość zwiedzania Wzgórza zawdzięczamy.

Źródła:

Kraków.pl

J. Adamczewski Mała encyklopedia Krakowa

M. Rożek Urbs Celeberrima. Przewodnik po zabytkach Krakowa.